ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ
του Γιάννη Μυλόπουλου(*)
___________
*Ο Γιάννης Α. Μυλόπουλος είναι Καθηγητής- Προέδρος της Αττικό Μετρό ΑΕ
** ΑΠΕ- ΜΠΕ
Σήμερα η περιουσία οκτώ μόλις ανθρώπων είναι ίση με τον πλούτο του φτωχότερου μισού του πληθυσμού της γης, που αντιστοιχεί σε 3,6 δισεκατομμύρια κατοίκους. Οι οικονομικές ανισότητες διευρύνθηκαν τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, καθώς το 2010, ο πλούτος του φτωχότερου μισού του πλανήτη αντιστοιχούσε στην περιουσία 43 υπερπλούσιων.
Την ώρα δηλαδή που η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού μαστίζεται από την φτώχεια, η περιουσία κάποιων ελάχιστων δισεκατομμυριούχων σημειώνει αύξηση της τάξης του 11% ετησίως.
Το ίχνος λοιπόν που αφήνει η παγκοσμιοποίηση είναι η μεγαλύτερη αναδιανομή πλούτου που συνέβη ποτέ, με τη συγκέντρωσή του σήμερα σε ελάχιστα χέρια.
Η ραγδαία επιδείνωση των ανισοτήτων στη γη, όπως εμφανίζεται μέσα από τη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών, καταγράφεται στην έκθεση της φιλανθρωπικής οργάνωσης Oxfam και παρουσιάστηκε στο ετήσιο παγκόσμιο οικονομικό φόρουμ του Νταβός.
Σε αντίστοιχα συμπεράσματα κατέληξε και η έκθεση της Credit Suisse που δημοσίευσε ο Guardian στα τέλη του 2015, όπου προκύπτει ότι το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει συγκεντρώσει στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης τον μισό περίπου πλούτο της γης, τη στιγμή που για την επιβίωση του 90% του παγκόσμιου πληθυσμού, έχει μείνει μόλις το 13% του παγκόσμιου πλούτου. Στην έκθεση αυτή, τα αποτελέσματα για την Ελλάδα της κρίσης παρουσιάζουν ακόμη μεγαλύτερες ανισότητες υπέρ των ελάχιστων πλουσίων, αφού η μικρή ολιγαρχία του πλούτου στη χώρα μας εμφανίζεται να έχει αυξήσει ακόμη περισσότερο, σε σύγκριση με τους διεθνείς μέσους όρους, την περιουσία της στα χρόνια που ο ελληνικός λαός πλήττεται από σκληρή λιτότητα, φτώχεια και ανεργία.
Σήμερα δηλαδή είναι σαφές ότι η επιθετική ανάπτυξη την οποία εισήγαγε το παγκοσμιοποιημένο μοντέλο της οικονομίας, με τους φρενήρεις ρυθμούς του διεθνούς οικονομικού ανταγωνισμού τους οποίους επέβαλε παντού, λειτούργησε αφενός προς όφελος μιας ελάχιστης ολιγαρχίας του πλούτου, η οποία έγινε ακόμη πλουσιότερη και αφετέρου σε βάρος του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού της γης, το οποίο έγινε φτωχότερο.
Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας εμφανίστηκε, στις αρχές της δεκαετίας του 90, ως η νέα και ενισχυμένη εκδοχή του οικονομικού φιλελευθερισμού, ο οποίος μετά την κατάρρευση της πρώην ΕΣΣΔ, κυριάρχησε στη διεθνή οικονομική και πολιτική σκηνή, ελλείψει «αντιπάλου δέους».
Το γεγονός ακριβώς της υπερσυγκέντρωσης του πλούτου σε λίγους, συνέβαλε ώστε να μεταφερθεί η λήψη των αποφάσεων και εντέλει και η πραγματική εξουσία από τα κράτη και τις δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις σε μια οικονομική ολιγαρχία, η οποία αναγορεύτηκε σε απόλυτο κυρίαρχο των αγορών και της παγκόσμιας οικονομίας.
Το έλλειμμα δημοκρατικής νομιμοποίησης του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος έγινε γρήγορα αισθητό, καθώς η προϋπόθεση που έθετε κάποτε το μοντέλο του οικονομικού φιλελευθερισμού, σύμφωνα με το οποίο οι αγορές ρυθμίζονται από τις δημοκρατικά ελεγχόμενες κυβερνήσεις, υποχώρησε ατάκτως. Ο έλεγχος της οικονομίας ξέφυγε από τα κράτη και μέσω αυτών και από τους λαούς, οι οποίοι έγιναν έρμαιο αποφάσεων που λαμβάνονται πλέον ερήμην τους, από μια αόρατη και πλήρως ανεξέλεγκτη οικονομική ολιγαρχία.
Η αντίδραση στις αυξανόμενες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες που έφερε ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός δεν άργησε να εμφανιστεί. Η πλέον συγκροτημένη και σχηματοποιημένη αντίδραση έρχεται με την αύξηση της επιρροής των ακροδεξιών, ξενοφοβικών και εθνικιστικών πολιτικών δυνάμεων, οι οποίες διεκδικούν την ακύρωση της παγκοσμιοποίησης και την επιστροφή στο παρελθόν του εθνικού καπιταλισμού. Το κίνημα αυτό, στο οποίο εντάσσονται από τη Λεπέν και τις υπόλοιπες ανερχόμενες ακροδεξιές Ευρωπαϊκές δυνάμεις μέχρι και το φαινόμενο Τραμπ στις ΗΠΑ, κερδίζει στις μέρες μας σε δημοφιλία, καθώς η επάνοδος σε γνωστά και δοκιμασμένα συστήματα του παρελθόντος εμπνέει ασφάλεια σε ευρείες, σκληρά πληττόμενες και συγχρόνως χαμηλού μορφωτικού επιπέδου κοινωνικές ομάδες.
Εκτός από την άκρως συντηρητική και καταφανώς οπισθοβαρή εναλλακτική της επιστροφής σε ένα κακό παρελθόν, όλες οι άλλες φωνές κριτικής περιορίζονται στην καταδίκη του φαινομένου του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού και στην διεκδίκηση της υπέρβασης της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας, χωρίς όμως να είναι σε θέση να περιγράψουν το μοντέλο της επόμενης ημέρας.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον πάντως για την προοπτική της παγκοσμιοποίησης παρουσιάζει το τελευταίο βιβλίο του Γάλλου φιλοσόφου Ετιέν Μπαλιμπάρ, με τίτλο: «Ευρώπη, κρίση και τέλος». Στο βιβλίο αυτό ο μεγάλος Γάλλος φιλόσοφος διατυπώνει την εξής άποψη:
«... Δεν είναι στην ευχέρεια των Ευρωπαϊκών λαών να θέσουν εαυτούς εκτός παγκοσμιοποίησης. Η παγκοσμιοποίηση, ως καθολικό φαινόμενο, όχι μόνο οικονομικό, αλλά και πολιτικό και πολιτιστικό, είναι μια μη αναστρέψιμη διαδικασία. Κι αυτό γιατί δεν είναι μια θεσμική κατασκευή, αλλά ένα νέο στάδιο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αυτό σημαίνει ότι η αποσύνδεση ή η απο-παγκοσμιοποίηση είναι κατά πάσα πιθανότητα λανθασμένη ως πρόταση».
Όσο μάταια δηλαδή αποδείχθηκαν στην εποχή τους τα κινήματα υπέρ της κατάργησης του ηλεκτρισμού, της τηλεόρασης και των άλλων επιτευγμάτων της τεχνολογίας, άλλο τόσο μάταιες ακούγονται οι σημερινές φωνές που ζητούν την κατάργηση του διαδικτύου και των τεχνολογιών της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών και των μεταφορών, προκειμένου να εμποδιστεί η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων, εργατικών χεριών και πληροφοριών...
Αλλού επομένως πρέπει να στραφεί η κριτική στον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό. Το έλλειμμα δημοκρατικού ελέγχου αλλά και λογοδοσίας του παγκοσμιοποιημένου οικονομικού συστήματος, η παντελής απουσία συστήματος ρύθμισης των αγορών και η απουσία των δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων και συνεπώς και των υποτιθέμενα κυρίαρχων λαών, από τα κέντρα λήψης των οικονομικών αποφάσεων, είναι που ευθύνονται για τις τεράστιες οικονομικές ανισότητες που παράγει σήμερα η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας.
Ούτε η επιστροφή στην εσωστρέφεια, τον εθνικισμό και τον εθνικό καπιταλισμό που προτείνουν ο Τραμπ και η Λεπέν, ούτε όμως και το γενικόλογο αίτημα κατάργησης της παγκοσμιοποίησης δίνουν λύση στα οικονομικά και κοινωνικά αδιέξοδα της εποχής. Η προοδευτική απάντηση στο ανεξέλεγκτο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα και στην απόλυτη κυριαρχία των αγορών δεν μπορεί παρά να είναι πολιτική και δεν μπορεί παρά να επικεντρώνεται στο αίτημα για περισσότερη δημοκρατία...
___________
*Ο Γιάννης Α. Μυλόπουλος είναι Καθηγητής- Προέδρος της Αττικό Μετρό ΑΕ
** ΑΠΕ- ΜΠΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου